overweging op zondag 22 oktober 2023        PG De Open Hof ~ Oud-Beijerland

 

Deze dienst is voorbereid door de werkgroep duurzaamheid en er is gebruik gemaakt van het materiaal van Micha. https://michanederland.nl/zondag

In deze dienst voeren twee profeten het woord (leden van de werkgroep). Joel klaagt ons aan. Hij is de onheilsprofeet. Micha is bedaarder en wijst ons de weg. 'Je weet wat je moet doen''

uit de Bijbel: Joel 1

 

sprinkhanen

We hebben een gepassioneerde Joel aan het woord gehoord. Voor hem betekent de sprinkhanenplaag niet minder dan een teken van God, een straf. En hij wil zijn luisteraars waarschuwen, hen oproepen om berouw te tonen, tot inkeer te komen.

 

In de Bijbel staat de sprinkhaan symbool voor dreiging, voor angst, voor oorlog en voor vernietiging. Het is een crisisdier dat oproept tot inkeer. Het bekendste verhaal is misschien wel dat van de farao in Egypte die maar blijft weigeren om de Hebreeën te laten gaan. Het hart van de onderdrukker wordt harder en halsstarriger met elke plaag die hij te verduren krijgt. Zelfs de aankondiging van een achtste plaag, sprinkhanen die alles zullen kaalvreten, brengen de farao niet tot inkeer.

 

Meer dan eens worden aanstormende legers in de Bijbel vergeleken met een zwerm sprinkhanen die het hele leven van een bevolking verwoesten. Het kost weinig inbeeldingskracht om dat te vergelijken met hoe het er in de wereld toegaat, zeker met de indringende beelden op ons netvlies van de gebeurtenissen in Israël en Gaza. Of de inval van Rusland in Oekraïne.

Kaal en verwoest blijven steden en dorpen achter; verwoest, vernield,  verloren, verdroogd, verdord, en verdord is ook de vreugde van de mensen.

 

Is zoiets ooit gebeurd in jullie dagen of in de dagen van jullie voorouders, vraagt Joel.

Was het ooit zo erg als nu?

Zou dit soms het begin van het einde zijn, is de ontzagwekkende dag van de Heer dichtbij?

Ik snap zijn vraag. Vraag me soms ook af of we nu niet het dieptepunt hebben bereikt.

Kan de aarde nog meer hebben? Kan de mensheid nog meer verdragen?

Of zitten we op een keerpunt?

Is dit het uur U, hét moment om tot inkeer te komen, te veranderen?

 

Dát er iets moet veranderen, daar zijn we het toch wel over eens?

Veel rampzalige gebeurtenissen houden een op een verband met hoe wij leven.

Medemensen, medeschepselen, en zelfs hele ecosystemen lijden als gevolg van vervuiling en onrecht.

 

Onze medegelovigen in bijvoorbeeld Afrikaanse landen wijzen ons op onze verantwoordelijkheid. Kwetsbare mensen ervaren de gevolgen van de klimaatverandering directer en ingrijpender dan wij en dat is niet rechtvaardig;

het is niet eerlijk mensen die veel minder belastend leven, veel meer worden getroffen.

Door sterfte van vee, moeizame oogsten, overstromingen.

Het is niet eerlijk dat mensen hun heil zoeken in steden,

waar niet voldoende onderdak en eten is.

Als we vanuit dát perspectief kijken naar de klimaatverandering, kunnen we gevolgen beter begrijpen en wordt ook de noodzaak om onze levenshouding te veranderen groter.

hul je in rouw

Hul je in rouw, roept Joel. Schreeuw het uit. Ga hele nachten door met klagen.

Begin eerst maar eens met het erg te vinden en laat het lijden van de aarde tot je doordringen.

Wees verschillig!

Kondig een vastentijd af; doe maar eens even wat minder en toon berouw over wat je teveel hebt geconsumeerd en verbruikt. En roep de Heer om hulp. 

 

Het begint bij bewustwording;

het begint bij het wíllen weten wat onze levenshouding voor impact heeft op de aarde,

op mensen.

Het zijn geen woorden die we graag gebruiken, of horen,

 maar het begint ook bij bewustwording van schuld.

Wij zijn deel van een samenleving die leeft op kosten van anderen.

Soms willen en wetens, soms onbewust.

Soms tegen wil en dank want het is lang niet altijd eenvoudig of transparant wat duurzame keuzes zijn om te maken.

 

Maar dat is wel waartoe de Bijbel ons oproept;

het maken van rechtvaardige keuzes en op die manier gehoor geven aan Gods liefde en gerechtigheid.

Er is voor de kerken een sleutelrol weggelegd.

Om, zoals Joel zegt, de Heer om hulp te roepen, om te bidden voor de aarde,

om te bidden voor wie lijden, om te  bidden om vrede.

Niet om het bij God over de schutting te gooien, want elke gebed tot hem is een vraag aan ons.

Als wij roepen tot God: waar bent U, zal Hij vragen: en waar ben jij?

Als wij roepen om ontferming, zal die ook blijken uit onze daden.

Wij bewaren het geloof dat God ons de aarde heeft geschonken.

En ons heeft aangesteld om de aarde te behoeden en te bewaren.

Wij leven in Góds wereld. Alleen al daarom zouden we ons moeten afkeren van onrecht

en onze verantwoordelijkheid nemen.

De kerken mogen voorgaan in berouw en omkeer, in het zoeken van vergeving

en in vernieuwde gehoorzaamheid aan Gods wil.

Met woorden van Joel: keer terug tot God met heel je hart, door te treuren en te rouwen.

Maar niet je kleren moet je scheuren, maar je hart. Daar moet de verandering plaatsvinden.

En God zal genadig zijn, en liefdevol, geduldig en trouw.

Onze opgedroogd moed, ons verdorde geloof, mag opbloeien.

 

Joel klinkt als een onheilsprofeet. En misschien valt deze preek wel in de categorie donderpreek.

Maar Joel wíl een wake-up call geven. Het gaat hem niet om de ondergang, maar om herstel.

Hij wil moed geven. Hoop aanblazen.

Hoop die wordt aangewakkerd door duurzame initiatieven; door nieuwe oplossingen.

Door de beweging die wordt ingezet door mensen die hun nek uitsteken, in de politiek,

in de industrie, als activist, in kerken.

Wie hoop houdt, zal zich ook geroepen voelen hoopvolle dingen te doen.

 

 

 

overweging op zondag 22 oktober 2023

geschreven na de inspirerende uiteenzetting van Evert-Jan Ouweneel op de conferentie GroenGelovig van Tearfund op 21 oktober 2023

uit de Bijbel: Joel 1

 

Joel heeft ons flink de oren gewassen.

De ménsen zijn de plaag.

Wij zijn de sprinkhanen.

Dat is een ongemakkelijke waarheid.

Joel heeft ons voorbeelden gegeven.

Misschien herkennen we die.

Ze vertellen ons dat we op de verkeerde weg zijn.

Zo kan het niet  doorgaan.

 

Wat doet die boodschap met ons?

Wat voor gevoel geeft het?

Ik hoop dat wij het gevoel van onverschilligheid voorbij zijn,

dat wij de neiging om het te ontkennen voorbij zijn.

Het valt níet mee.

Er is veel aan de hand waar we ons bezorgd over moeten maken

of dat ons onrustig zou moeten maken.

Hul je in rouw, roep Joel.

Schreeuw het uit, lig er wakker van.

Want het gaat over de toekomst van onze aarde,

over onze kinderen, kleinkinderen.

 

Wat voor gevoel geeft de toespraak van Joel jou?

Misschien ben je murw geslagen.

Er is zoveel aan de hand in de wereld.

We rollen van crisis naar crisis

en alles komt binnen met beelden en heel veel informatie.

En dan komt de klimaatcrisis daar ook nog eens bij.

Het is teveel.

 

Misschien raak je wel wanhopig en denk je: het komt nooit meer goed;

Joel heeft gelijk, we stevenen op de ondergang af.

Misschien raak je ontmoedigd.

Je doet je best voor het klimaat

maar zijn het uiteindelijk niet alleen maar druppels op een gloeiende plaat.

Misschien geeft de onheilsprofetie van Joel je een gevoel van schuld of schaamte.

Omdat jij beseft dat je deel bent van het probleem.

Of misschien vind je wel dat anderen zich moeten schamen.

Maar zou dat de boodschap van Joel zijn? Schuld?

 

De urgente toon van Joel maakt ons duidelijk dat het wél ergens over gaat.

Het is ernst.

Het is tijd om ernstig te nemen

dat God de schepping in onze handen heeft  gelegd,

om ervoor te zorgen, haar te beschermen.

Het is tijd om onszelf te bezinnen of we Gods opdracht, zijn Woord, wel serieus genoeg nemen.

Er wordt wat gevraagd. Er is een taak op ons gelegd, goede rentmeesters te zijn.

Daar mogen we niet licht mee omgaan.

 

We staan op een kantelpunt.

Dit is het moment om onder ogen te zien

dat wij onze taak niet al te zwaar nemen

en soms zelfs verwaarlozen.

Het is tijd om te herbezinnen en tot inkeer te komen.

Berouw te tonen.

Dát is de ene helft van de boodschap van Joel:

het moment om je te bezinnen en te veranderen is nu.

 

De andere helft van die boodschap is de mildheid van God.

Zijn vergevingsgezindheid en geduld. Zijn trouw, ook als mensen hem ontrouw zijn.

Die milde kant heeft Hij getoond in zijn Zoon.

Die nam de mensen niet de maat maar zette hen geduldig op nieuwe wegen.

Het is niet de bedoeling dat wij vandaag gebukt onder de onheilsprofetie,

beladen met schuldgevoel of schaamte,

deze kerk verlaten.

We moeten juist bemoedigd, met nieuwe moed, verder.

Misschien is het weinig wat wij kunnen doen en zijn de effecten van onze inspanningen klein.

Druppels op gloeiende platen. Maar hé, dan spettert er tenminste iets.

 

Dus: het  gaat ergens over en het wordt tijd om daar ernst mee te maken.

En we mogen mild zijn naar onszelf en naar elkaar.

Niet elkaar de maat nemen. Niet elkaar schuld of schaamte aanpraten.

Maar geduldig elkaar erop wijzen als de goede weg wordt verlaten,

elkaar weer meetronen naar de weg van God.

 

Je wéét wat je moet doen, zei Micha.

Je weet wat goed is.

Dus doe wat je kan

en zoek je weg terug als je bent afgedwaald.

Zoek nieuwe moed, zoek inspiratie bij elkaar en blijf hoopvol.

 

Hoe blijft onze hoop gevoed?

Wat geeft ons de moed, wat maakt ons handelen voor de aarde zinvol?

Dat is de schepping zelf. En de Schepper.

 

Is het niet mooi?! De kleuren, de geuren, de polders dichtbij, de oerwouden ver weg.

Is het niet schitterend, de sneeuw, de woestijn?

Blijf daar enthousiast over. Begeesterd.

God was er enthousiast over toen Hij de aarde schiep.

Alles kreeg een eigen plaats, een prachtige samenhang, en het was goed.

Zelfs zeer goed.

Er zat toekomst in.

Gods adem zat er in, zijn hart klopte erin.

 Zo kostbaar, zo mooi is het, dat het je wel aan het hart moet gaan als dat kapot gaat.

Als je ziet en voelt en hoort hoe waardevol de aarde is

dan kun je niet anders dan oprecht verontwaardigd zijn

als de schepping geweld wordt aangedaan, als mensen lijden.

 

Als je weet wat kostbaar is,

zul je het zelf zonde vinden

als dat wordt misbruikt en onteerd.

 

Laten we onze ogen trainen

om te zien wat God zag

en laten wij in ons enthousiasme

met onze geest

aansluiten bij zíjn enthousiasme.

Laat zíjn Geest door ons stromen.

Om te doen wat Hij van ons wil,

recht te doen, trouw te zijn

en zijn weg te gaan.

 

Alles is uit hem ontstaan,

alles is door hem geschapen,

alles heeft in hem zijn doel.

Hem komt de eer toe tot in eeuwigheid.

Amen.  (Romeinen 11:36)