Blog

Schuldig?

overweging op zondag 16 oktober 2022 PG De Open Hof ~ Oud-Beijerland

 

Deze dienst is voorbereid met de werkgroep Duurzaamheid.

 

Er is gebruik gemaakt van materiaal van Micha www.micha.nl

en geluisterd naar een portret van Kees Klomp, betekeniseconoom. www.maatschapwij.nu   

 

uit de Bijbel: Romeinen 3:22-24 en Lucas 18:18-25

 

rood staan

Weet u dat we allemaal rood staan op dit moment?

We hebben ons maximum overschreven op 28 juli van dit jaar.

Die dag is overshoot-day. Overshoot betekent overschrijding. Rood staan.

Het is de dag waarop we, als mensheid, collectief meer dan van de natuur hebben verbruikt dan de aarde in één jaar kan vernieuwen.

Vanaf die dag zijn we door ons budget heen en leven we op kosten van de aarde.

Elk jaar staan we weer een paar dagen eerder rood.

Elk jaar wordt onze schuld groter.

 

Het is een zwaar thema dat ons voor deze zondag rondom duurzaamheid wordt aangereikt: schuldig zijn. on/off. Voel jij je thuis in een schuldig systeem?

Want dat ís het, een schuldig systeem.

Paulus snijdt het thema van de collectieve schuld aan in zijn brief aan Rome.

 ‘Er is geen onderscheid. Want iedereen heeft gezondigd.’

Of je nu heel vroom bent en je in alles aan de wet houdt;

of dat je maar raakt leeft en gelooft dat Gods genade groot genoeg is,

er is geen onderscheid. Niemand is onschuldig.

Het is dóór mensen dat de schepping geweld wordt aangedaan.

Dat zij zucht en lijdt. (Rom 8: 22) En het is dóór mensen dat mensen geweld wordt aangedaan. Dat zij zuchten en lijden. Zij zijn nu eenmaal geboren in een schuldig systeem. Paulus noemt dat de erfzonde.

 

Jullie hebben me daarover nooit horen preken.

Erfzonde geldt als oneerlijk. Hoe kan een pasgeboren baby al gezondigd hebben?

We begrijpen het niet. Of niet meer. Het past niet meer bij ons.

Maar ondertussen worden we er ons steeds meer van bewust van de invloed van ons gedrag op de aarde; op natuur, mensen, dieren. En hoe meer we ons daarvan bewust worden, des te schuldiger we ons voelen. Het idee van de erfzonde is dan een passende omschrijving: je wordt geboren in een systeem waarvoor je niet zelf hebt gekozen, maar waaruit je niet kunt ontsnappen. En dat systeem is onrechtvaardig en destructief.

En of je nu heel milieubewust leeft, of denkt dat het allemaal wel meevalt, we kunnen niet ontsnappen aan het feit dat wij de wereld laten zuchten en lijden door onze manier van leven. Door onze welvaart. En ons streven naar economische groei.

Wat dóet dat met je? Wat doet dat idee van schuld met jou?

 

Misschien doet het je wel helemaal niets. Omdat je denkt dat het toch niets uitmaakt.

Omdat je je onmachtig voelt.

Of dat anderen, misschien wel bedrijven of boeren, of de overheid,

eerst maar eens over de brug moeten komen omdat die veel meer rood staan dan jij.

Misschien doe je wat je kunt maar frustreert het je dat anderen wél vlees eten of vliegvakanties maken. Of het frustreert dat het niet gezien wordt wat jij investeert, vernieuwt, doet of laat..

Misschien wijzen jouw vingers naar anderen die meer schuldig zijn; de oudere generatie, of juist de jongeren. De vraag is waar het ons brengt, die gevoelens van onmacht, frustratie, boosheid, blaming en shaming. Het brengt ons nergens.

 

vrij

Paulus neemt de gemeenteleden van Rome mee in de beweging van schuld naar bevrijding. Ook daarin wordt geen onderscheid gemaakt.

Iedereen staat even schuldig voor God.

Iedereen wordt door God in genade aangenomen.

Omdat Hij ons door Christus Jezus heeft verlost.

Er is een nieuw hoopvol perspectief.

Een bevrijdende beweging waarin iedereen wordt meegenomen;

een nieuw geloof dat betekent dat je niet gebukt

hoeft te gaan onder schuld of schuldgevoel.

Je hoeft je niet vol schaamte te verbergen.

Je bent een kind van God, een rechtvaardige, iemand waarin Hij gelooft.

Met die rechte rug mag je zoeken naar een rechtvaardig leven.

Niet vanuit schuldgevoel, of angst, of frustratie,

maar vanuit de immense vreugde dat jij een kind van God op deze aarde mag zijn.

En daar ook naar wil leven. Zijn Geest wil je daarbij kracht en moed geven.

Wat Paulus zegt is: de angel van de wanhoop is er uit.

Doemdenken is voorbij en heeft geen toekomst.
Wij leven vanuit de hoop.

 

welvaart en welzijn

Gelukkig wordt op steeds meer plekken, en in steeds meer mensen en organisaties,

die hoop zichtbaar. De alarmbellen van de aarde worden gehoord.

Lange tijd was die groei het belangrijkste. De wederopbouw na de Tweede Wereldoorlog. Het verlangen van ouders dat hun kinderen het beter zouden hebben dan zij. We raakten verstrikt in de mallemolen van produceren en consumeren.

Het moet hoger, beter, meer. Maar in die jacht naar welvaart, zo hebben we inmiddels ontdekt, komt ons wel-zíjn in de knel.

Want onlosmakelijk verbonden met groei is uitputting.

Van de aarde. Van mensen. Van onszelf.

Het is een teken van de tijd dat juist jonge mensen, mensen in de groei,

te maken krijgen met burn-out.

Gelukkig wordt heel langzaam het schip gekeerd naar een systeem waarin niet economische groei en winst centraal staan maar mensen en de aarde waarop zij wonen.

Tiny houses; energieneutraal wonen; lokaal voedsel, groene kerk.

Kleine initiatieven misschien, maar het moet ergens beginnen. En we zien eraan dat niet onze koopkracht, maar ons verlangen om in verbinding te zijn met elkaar,

met de natuur, met God, groter en belangrijker wordt. Welzijn in plaats van welvaart.

 

Welvaart levert je geen plek in Gods nieuwe wereld op.  

Dat brengt de rijke man die bij Jezus komt danig in verwarring.

Hij weet nog niet zo goed hoe hij met die boodschap van het koninkrijk moet leven.

Hij doet wel zijn best. Hij houdt zich aan de Joodse Wet.

Maar kennelijk vindt hij dat zelf niet genoeg.

Wat verwacht hij eigenlijk van Jezus? Dat die hem zegt nog een grote gift te doen, een mooi offer te brengen of een verantwoordelijke functie erbij te nemen? 

Maar er gaat niets boven de wet van God uit.

Daar hoeft niets bij. Jezus zegt: één ding ontbreekt u.

Ga naar huis en verkoop alles wat u hebt en verdeel de opbrengst onder de armen.

De man die alles heeft, heeft een ding niet.

Hoor wat Paulus zegt:

‘Al verkocht ik al mijn bezittingen omdat ik voedsel aan de armen wilde geven….. had ik de liefde niet, het zou mij niet baten.’ (1 Kor 13: 3)

Als Gods geboden niet meer zijn dan regels en verplichtingen waaraan je je moet houden, dan verarmt ons leven. Het ontbreekt de man aan het inzicht dat wij worden wie we zijn in onze verbondenheid met anderen.

Jezus vraagt om een heel nieuwe mindset. Los van rijkdom en welvaart.

 

compassie

Want welvaart brengt ons niet in de nieuwe wereld, die heeft geen eeuwig leven.

Willen wij op deze aarde kans van overleven hebben dan gaat het niet om welvaart. Maar om liefde. Om mededogen. Want wat we nu ontdekken, leren, is dat alles met alles samenhangt. Dat onze manier van leven de natuur aangaat, mensen dichtbij én ver weg. Wat we ontdekken is dat we ten diepste verbonden zijn. Met alles wat leeft op deze aarde. Dat is een gegeven waar we niet achter terug kunnen. En dat maakt dat liefde, compassie, medeleven basisvoorwaarden worden om het leven op deze aarde, waarvan we er maar één hebben, te laten groeien en bloeien. (aldus kenniseconoom Kees Klomp)

 

Voel jij je thuis in een schuldig systeem. Dat is de vraag die vandaag wordt opgeworpen. Geen gemakkelijke vraag en het antwoord is dat ook niet. Maar we willen ons er niet gemakkelijk vanaf maken. We weten daarbij dat we het niet alleen hoeven doen. We doen het met Gods Geest die inzet op bekering en vernieuwing; we doen dat vanuit het vertrouwen dat elke goede stap zwaarder telt dan ons onvermogen. En als laatste blijft gelden dat de vrijheid die wij genieten in Jezus, in Gods goedheid, groter is dan alle schuld. Die genade is gratis. Maar nooit goedkoop. We leven vrij. Maar niet vrijblijvend.