overweging op zondag 8 januari 2023                  PG De Open Hof ~ Oud-Beijerland

uit de Bijbel: Deuteronomium 5: 6-22a en Lucas 4: 1-13

uit het Nieuwe Liedboek: Een mens te zijn op aarde, 538

heb je een keuze?

Op Facebook kondigde ik het thema van de dienst aan: We lezen over Jezus’ verzoeking in de woestijn. Welke keuzes heb je als je bent teruggeworpen op jezelf? Heb je dan nog wel wat te kiezen. Onder het bericht ontspon zich een klein gesprek.

‘Je hebt nooit iets te kiezen, er wordt voor je gekozen’, schreef iemand. Het leven, met zijn bitter en zijn zoet, overkomt je terwijl je andere plannen maakt.  Of misschien bedoelde de schrijfster dat ons leven in Gods handen is en dat Hij de weg wijst naar de toekomst. Iemand reageerde daarop met een opmerking over de menselijke verantwoordelijkheid. Dus je hebt altijd wat te kiezen.

Eigenlijk hebben ze beide gelijk. Je hebt niets te kiezen. Het leven overkomt je grotendeels. Meestal door factoren die buiten ons bereik liggen. Plannen die je maakt worden zomaar doorkruist. Dromen die je droomt spatten uit elkaar. Het loopt altijd anders dan je had gehoopt of verwacht. De mens wikt, God beschikt.

Had Jezus wat te kiezen toen Hij in de woestijn terecht kwam. Hij werd er naar toe geleid door de Geest. Kon Hij niet anders? Of had Hij de behoefte om te overdenken wat er was gebeurd: hoe Hij gedoopt was en dat een stem uit de hemel zei: jij bent mijn geliefde Zoon. Ging Hij daarom naar de woestijn?

woestijn

Woestijn is Bijbelse beeldspraak. Het is de plek waar een mens naartoe vlucht, zoals Mozes dat deed. De plek waar een mens ronddwaalt, hopend op een betere tijd, zoals de Israëlieten, onderweg naar beloofd land. Het is de plek van de teleurstelling, waar Elia onder een struik kroop en bad dat hij dood was. Het is de plek waar Johannes de Doper zich terugtrok en sprak over omkeer, verandering. Het is er droog en dor, eenzaam en eindeloos. Er is niet veel voor nodig om daar terecht te komen. En meestal kies je er niet voor. Het overkomt je. Dat akelige nieuws dat je leven op zijn kop zet; die gebeurtenis die je niet zag aankomen of die onverwachte uitkomst van een beslissing die je nam. In die woestijn kom je jezelf tegen. Wie ben ik? Wat wil ik? Wat overkomt mij? Hoe overleef ik dit? Waar is God in dit alles?

En juist als je wordt teruggeworpen op jezelf word je geconfronteerd met de hoogten en diepten in jezelf. Je komt jezelf tegen in de heilige Geest én in de duivel, in je innerlijke krachten én in je angsten en zwakheden.

We kiezen niet voor die woestijn. Maar we hebben wel degelijk keuzes als we in een woestijnperiode terecht zijn gekomen.

Je hebt een keuze

Voor de leesclub van De Open Hof lees ik op dit moment De keuze, van Edith Eva Eger. Zij heeft haar eigen woestijnervaring gehad toen zij als zestienjarig joods meisje werd gedeporteerd naar Auschwitz. Zij onderging vreselijke dingen maar verloor zichzelf er niet in. Ik citeer uit haar boek: ‘We kunnen er niet voor kiezen om de duisternis te laten verdwijnen, maar we kunnen ervoor kiezen het licht te koesteren.’ (blz 186) Zij kiest ervoor om hoopvolle dingen te blijven denken, en zelfs te doen. In alles wat haar wordt aangedaan, in het geschreeuw en gecommandeer, blijft zij trouw aan zichzelf en vasthouden aan de hoop dat er een morgen zal zijn. En waar anderen verbitterd afscheid namen van God -waarom laat Hij dit gebeuren!? – hield zij zich eraan vast dat niet God de leiding had over de concentratiekampen. Ze wil zich niet verliezen in de gruwelen maar wil vasthouden aan God in haar verwondering, in de onschuld, in het goede in de mens, dat niet is gestorven. Zelfs niet in nazi-Duitsland.

Hoe kiezen wij, mens op deze aarde, in deze wereldtijd…. (NL 538) een tijd waarin we het nog nooit zo goed hebben gehad, terwijl tegelijkertijd de zorgen groot zijn. Wereldwijde zorgen, maar ook in de wereld van ons eigen huis, ons eigen gezin. Een mens te zijn…. dat is leven met dood, met vrede en strijd, met honger en dorst, vragen en angsten. Het test je. In de woestijn kan alles waar we in geloven, alles dat ons moed en kracht geeft, aan het wankelen worden gebracht. Het is een krachtproef; je kracht wordt op de proef gesteld. Geloof je er nog in, in jezelf, in toekomst, in God? Kun je je roeping trouw blijven – een mens te zijn- ? Wil jij het licht in jezelf koesteren? 

kiezen voor het licht

Als Jezus op zijn kwetsbaarst is, alleen, hongerig, voert hij tweestrijd met een tegenstem. Hij hoorde uit de hemel: Jij bent mijn geliefde Zoon. En nu klinkt de tegenstem: Áls jij de Zoon van God bent… als dat écht zo is.. door het zo te stellen is er ruimte gemaakt voor ja of nee, voor twijfel, voor onzekerheid over zijn roeping. Heeft Hij het echt gehoord? Wat is het waard? Kan Hij vertrouwen op die hemelse stem?

Lucas wil ons vertellen dat Jezus, zelf als Hij wordt getest, overeind blijft. Hij blijft trouw aan zichzelf, aan waar Hij in gelooft en trouw aan zijn roeping. Hij vindt zijn bemoediging in de Bijbel. Hij lijkt op ons, zegt de schrijver van de brief aan de Hebreeën. Net als wij is Jezus op de proef gesteld. Hij kent ons in onze zwakheid. Weet hoe kwetsbaar ons geloof is. Hij kent de demonen in ons die niets op hebben met geduld hebben of met volharden. Hij kent dat duivelse dat liever meteen de honger stilt, de leemte vult met een makkelijke oplossing, een doekje voor het bloeden. Jezus kent ons in ons verlangen naar macht, naar erkenning, gezien zijn. Hij kent ook onze zelfoverschatting, hoe wij soms het leven tarten. Jezus laat zich niet uitdagen. Het gaat hem niet om macht, niet om eer en overheersing. Het gaat hem om de macht van het kleine, het zachtmoedige. Hij zal ook niet God uitdagen om hem te redden met zijn engelen. Jezus is zuinig op zijn leven. God heeft hem nodig.

leid ons niet in verzoeking

Het was niet eenmalig. De duivel liet hem met rust, voor een tijd…. Jezus is meerdere keren getest. Door de mensen die hem vragen zich te bewijzen met een teken uit de hemel. Farizeeën en wetgeleerden zullen proberen hem uit de tent te lokken met moeilijke vragen. (oa Luc 10: 25; 11:16) Hij zal  trouw blijven aan waar Hij in gelooft. Tot het moment, vlak voor Hij wordt uitgeleverd, dat Hij doodsbang is en bidt: Neem deze beker van mij weg.. maar laat niet wat ik wil, maar wat U wilt gebeuren. (Luc 22:42) En dan komt er wél een engel om Jezus te helpen om het vol te houden.

Jezus kent ons. Hij weet dat we wankel zijn in ons geloof. Daarom heeft Hij ons leren bidden: Breng ons niet in beproeving (vertaling NBV’21) -leid ons niet in verzoeking-, maar red ons van het kwaad.  Er is geen roeping zonder test, zonder het voortdurend kiezen voor de juiste weg. Er is geen geloof zonder beproeving.

Wij mogen terugvallen op wat Jezus deed.

Sla Bijbelteksten op in je hart en vindt daar richting in en kracht. Blijf dicht bij God en vertrouw op hem. Onthoud je roeping: het brengen van Gods licht in de wereld. En zeg nee tegen de stemmen die je teruglokken de duisternis in. (Tom Wright)