Donderdag begint de week van de poëzie. Ik houd ervan hoe dichters met een enkel woord of een mooie zin iets kunnen samenvatten waar ik een halve bladzijde voor nodig zou hebben. Ik houd ervan hoe zij in staat lijken te zijn in woorden te vatten wat ik niet zeggen of uitleggen kan. Dichters brengen ons zo in allerlei opzichten dichter bij wat we voelen of geloven. Niet voor niets vallen we vooral in verdrietige momenten terug op een gedicht of een lied. Het is draagbare troost, als het uit ons hoofd kennen.

Een prachtig gedicht is als lied opgenomen in het Nieuwe Liedboek. Het is Klein Danklied van Ad den Besten, lied 920. Ik lees het regelmatig voor als we iemand wegbrengen naar het graf. Het gaat over de kwetsbaarheid van een mensenleven. Den Besten, dichter van vele liedboekliederen en de berijmde psalmen, schreef dit gedicht in 1973. Het was feest, omdat het -voor toen- nieuwe liedboek net in gebruik was genomen. Er was verdriet, omdat een van de dichters met wie hij nauw had samengewerkt plotseling was overleden. En zelf stond hij voor een operatie waardoor hij zijn eigen kwetsbaarheid inzag. Vanuit die mengeling van emoties schreef hij over ‘bevende zekerheid’ en het ‘smal en onvast bestand’ van het bestaan maar niettemin over vertrouwen op God. In zijn eigen toelichting op dit lied schreef hij: “Kortom, ik kon mij niet onttrekken aan sombere voorgevoelens. Toch ontbrak het me niet aan momenten van 'elevatie' (= opgetild worden), getuige dit lied.”

In het Nieuwe Liedboek staan naast liederen ook gedichten, om bijvoorbeeld voor te lezen aan tafel, bij een ziekbed. Dat is winst. Een overzicht van alle gedichten in het Nieuwe Liedboek vindt u op:  https://www.liedboekcompendium.nl/

22 januari 2023

Als er een ramp gebeurt in je leven, welke plaats heeft God dan daarin? Het antwoord op die vraag is niet altijd makkelijk. Soms worstelen mensen ermee of lijden ons overkomt door Gods wil, omdat ze hebben geleerd wat in Zondag 1 van de Heidelberger Catechismus staat: ‘dat zonder den wil mijns hemelse Vader geen haar van mijn hoofd vallen kan’. De gedachte dat Hij lijdzaam toeziet en niets doet, maakt dat velen God de rug toekeren.

Jezus zegt tegen zijn leerlingen: Wees niet bang. ‘Wat kosten twee mussen? Zo goed als niets. Maar er valt er niet één dood neer buiten jullie Vader om. Bij jullie zijn zelfs alle haren op je hoofd geteld.’ (Mat 10:29) Het gaat niet om de wil van God, ook niet om het lot dat Hij ons toebedeelt. Het gaat erom dat er niets buiten hem omgaat. Hij is erbij. Ook in een ramp. Hij wil ons zelfs dragen. Ds. W.R. van der Zee vat het in een kort, maar indrukwekkend gebed samen:

‘Alles wat er gebeurt op deze wereld en in ons leven valt niet samen met uw wil, maar wordt wel omsloten door macht: voed ons vertrouwen, Heer onze God.’ (in: Zondagswoorden)

29 januari 2023

herdenking watersnoodramp

De meest depressieve dag van het jaar, zegt men. De vrolijkheid van de feestdagen is voorbij; de eerste goede voornemens zijn alweer gesneuveld en het duurt nog heel lang tot de zomervakantie. Het is geen echte dag natuurlijk. Hij bestaat vooral in ons hoofd en het wordt vooral een depri-dag als wij onze oren ernaar laten hangen. Bedenk maar, januari gaat vanzelf voorbij en het wordt vast ook nog wel een keer droog.

Blue Monday is wel een moment om aandacht te vragen voor mensen die lijden aan het leven, voor jongeren die depressief zijn, voor ouderen die geen zin(geving) meer hebben in het leven. Laten we zacht zijn voor elkaar. En als jij het bent die in het donker zit, blijf er dan niet alleen mee zitten. Je kunt bij iemand terecht. En ja, ook bij Iemand.

15 januari 2023

Vorige week was ik een paar dagen te gast  bij de zusters Cisterciënzers in abdij Koningsoord. Bidden en werken bepalen de dagorde in een heilzaam ritme. Stilte is een belangrijke waarde voor de zusters en ook van gasten wordt verwacht dat zij die stilte in acht nemen. Ook tijdens het eten. Eerst voelt het alsof ik niet mag praten. Als de dag vordert groeit het besef dat ik niet hoef te praten. Ik hoef me deze dagen niet te verbinden met anderen; in ieder geval niet de hele dag. En juist als je niet hoeft te praten, ontdek je dat ook niet altijd alles gezegd hoeft te worden en dat ik niet altijd gehoord hoef te worden om gezien te zijn. De meeste dingen zijn niet belangrijk of kunnen ook wel even wachten. We mogen onze woorden wegen.

Omdat ik zelf spaarzaam mocht zijn met mijn woorden, was ik extra bedacht op de woorden die wél klonken, de Psalmen en de lezingen. Het terugkerende vers was ‘Een mens te zijn op aarde’ en ik nam daaruit de woorden mee: ‘Een mens te zijn op aarde is leven van de woorden die opgeschreven staan en net als Jezus worden die het ons heeft voorgedaan.’

Zullen we nu samen zwijgen?

Niets meer zeggen en heel stil

luisteren of we antwoord krijgen,

of God ons soms iets zeggen wil.

In de stilte kan zoveel moois ontstaan. Als we maar gewoon onze mond eens houden en luisteren. Naar Gods stem, naar elkaar, naar onszelf.

12 maart 2023