Blog

(G)een stille week

overweging op Palmzondag 2021          PG De Open Hof ~ Oud-Beijerland

 

uit de Bijbel: Lucas 22: 39-53

 

geen stille week

Palmzondag is het begin van de Stille Week. Voor predikanten, organisten, zangers, doorgaans juist helemaal geen stille maar een drukke week. En Stille Week of niet, de wereld om ons heen blijft gewoon doorrazen. En ook wij rennen door; ons hoofd staat niet stil. Het lijkt wel alsof we altijd ‘aan’ moeten staan. Moeten reageren, iets moeten doen. Ik kan alleen maar hopen dat we de rust en de concentratie zullen vinden om ook met de beperkingen van deze tijd opnieuw te verstaan waarom dit een stille week is. Dat het ons gegeven zal zijn om wakker te zijn, alert op wat er te geloven en te verwachten valt.

Het is geen stille week omdat het lijdensevangelie ons juist vertelt van het koortsachtig overleg van de Farizeeën zoekend naar een gelegenheid om Jezus te pakken, van spottend gelach en geschreeuw: kruisig hem. De enige die stil is is Jezus. Waardig blijft hij overeind.

 

stilte voor de storm

De lezing neemt ons mee naar de Olijfberg. In de stilte van de nachtelijke tuin laat Jezus zijn leerlingen achter om te bidden. Hij weet wat hem wacht maar zal hij er tegen opgewassen zijn? Wie heeft niet ooit zo wakker gelegen, gepiekerd, gebeden, angstig voor wat er komt en wetend dat er geen ontkomen aan is. Wie heeft niet ooit getwijfeld of hij sterk genoeg zou zijn om te dragen wat er komt? Jezus is al eerder op de proef gesteld, voor de keuze gesteld. De duivel liet hem kiezen voor koningschap zonder dienstbaarheid, voor aanbidding zonder vernedering. De wereld lag aan Jezus’  voeten. Hij hoefde het maar te zeggen en hij zou regeren. (Lucas 4) Toen bleef Jezus overeind. Hij was bestand tegen de duivel en opgewassen tegen zijn taak. Vanaf dat moment begon zijn verkondiging.

Maar deze beproeving is zoveel groter. Jezus is geen halfgod. Geen krachtpatser. Hij is een mens die gehoor wil geven aan wat God van hem vraagt. En dat heeft hem tot hier gebracht.

Hij worstelt ermee dat hij daarvoor de lijdensbeker zal moeten drinken. Als God het wil, zou Hij dan de beker kunnen wegnemen? Het zijn toch de mensen die hem dit aandoen? Of is het de wil van God? Het is bijna niet te doorgronden hoe Gods heilsplan nog verbonden kan worden met het lijden dat hem te wachten staat. Het is bijna niet meer te rijmen met elkaar dat God een mens roept en hem vervolgens laat sterven. De vragen die Jezus bestormd moeten hebben, de verwarring waarin wij onszelf soms ook herkennen, maken Jezus klein in zijn gebed.

 

de stilte van de nacht

Het is onvoorstelbaar dat Jezus’ leerlingen kunnen slapen. Ze zien hun leider en meester instorten. Wie kan verdragen dat iemand die je bewondert en als voorbeeld beschouwt verschrompelt als het moeilijk wordt. Dan wil je toch juist redderen. Vasthouden, troosten. Onbeholpen als we zijn wanneer een ander het moeilijk heeft.

 

Wie ooit heeft gewaakt bij iemand die stervend is, weet dat je je moet laten overtuigen om even te rusten. Wie hevig ongerust is, zal niet makkelijk in slaap vallen. Maar de leerlingen vallen om. Ze willen nog steeds niet tot zich laten doordringen wat Jezus hen meerdere malen heeft gezegd, dat hij moet lijden en sterven. Dat zijn koningschap heel anders zal zijn dan zij dat voor ogen hebben. Geen triomfantelijke koning die een stad binnenrijdt om die in te nemen maar dienende koning, ontwapend in zijn liefde. Ze willen het allemaal niet weten en laten de angst en ongerustheid niet toe. Ze houden hun ogen gesloten voor wat Jezus beweegt en tasten in het duister over de betekenis die Jezus’ dood kan hebben.

 

Ze vallen in slaap terwijl heel Jeruzalem die nacht juist wakker blijft. Het is de nacht voor Pesach. De nacht dat wordt gevraagd: Waarom is deze nacht zo heel anders dan alle andere nachten? En dan wordt het verhaal verteld van de uittocht uit Egypte. Hoe Israël is bevrijd van het slavenbestaan, bevrijd van een leven dat uitzichtloos was als de dood zelf. Dat is geen eenmalige gebeurtenis maar iets dat in het herdenken steeds weer waar wordt. Want God was niet alleen een God die bewogen is om zijn mensen dat is Hij nog steeds. De bevrijding die herdacht en gevierd wordt, wordt steeds opnieuw waar. Ze hebben nota bene nog maar net met Jezus samen de sedermaaltijd, de maaltijd voor Pesach, gevierd. Maar verwachtingsvol met hem de nacht uitzitten, hoopvol uitziend naar bevrijding, dat zit er niet in. Ze laten het afweten.

 

de stilte van de ziel

Schrijnend genoeg lijkt het of ook God het laat afweten. Hij zwijgt in alle talen en Hij grijpt niet in. Dat gevoel van God en mensen verlaten te zijn is menselijkerwijs niet uit te houden. Godzijdank voor de engel die hem kracht komt geven.

Matteus en Marcus vertellen ook over Jezus’ worsteling. Maar zij vertellen niets over die engel. En binnen het Bijbelonderzoek zijn er grote twijfels of deze twee verzen wel authentiek zijn. In veel handschriften van het Lucasevangelie ontbreken ze namelijk ook. Alsof iemand ze later heeft toegevoegd omdat het toch al te gortig is dat een mens zo alleen staat in zijn lijden. Omdat de hemel niet goed zou moeten vinden dat een mens zo hopeloos alleen is. Niemand zou verlaten mogen zijn van God. Alsof de hemel een voorbeeld stuurt hoe het er op aarde uit zou moeten zien. Want niemand zou verlaten mogen zijn door mensen.

De engel komt alleen maar kracht geven. De lijdensbeker wordt niet van Jezus weggenomen. Rembrandt maakte een ets bij dit tafereel waarop de engel zien die Jezus gevouwen handen vasthoudt. Hij helpt Jezus om zijn gebed vol te houden. Om moedig te zijn en te blijven vertrouwen dat God een mens niet loslaat.

Dit lijden is de bittere uitkomst van een Schepper die ons heeft toegerust met een eigen wil en verantwoordelijkheidsbesef. Zijn macht over ons leven is dat Hij ons kan inspireren om boven onszelf uit te stijgen. Om een weg te gaan die vol moeite is, vol lijden. Maar zijn macht reikt niet zo ver dat Hij die moeite van ons vandaan kan houden. Hij is met handen en voeten gebonden aan het verbond dat Hij met ons heeft gesloten. Hij is daarin even trouw aan Jezus als Jezus dat was aan hem. Al is het een bittere trouw, we mogen vertrouwen dat God, ook als Hij zwijgt, bij ons is.

 

 

de goede week

We noemen het ook wel de Goede Week. Terwijl er niets goeds te ontdekken is aan een mens die zó mishandeld wordt en zo moet lijden. We zien hier juist de mensen op hun slechtst; kwaad op zijn donkerst. Maar te midden van al dat kwaad blijft het goede, de goede mens, overeind. Pasen bevestigt dat. Rembrandt vat dat heel bondig samen: we zien de dreigende stad, de soldaten die aankomen en de leerlingen die slapen terwijl Jezus in doodsangst is. En in dat duister dreigen laat hij de zon stralend opkomen.